Zapraszamy na rozmowę wokół ósmego numeru czasopisma „Elementy. Sztuka i Dizajn”. Tym razem sięgamy po pojęcie fantasmagorii, aby przyjrzeć się temu, czego „na pierwszy rzut oka” nie widać w historii projektowania. Zastanawiamy się w jaki sposób jest, a w jaki mogłaby być ona pisana. Rozmowę z Dorotą Jędruch, Katarzyną Maniak oraz Agatą Szydłowską poprowadzi Szymon Zakrzewski.
4 grudnia (czwartek), godz. 18.00
Galeria ASP w Krakowie, ul. Basztowa 18
Walter Benjamin, opisując historię paryskich pasaży i wystaw światowych, posłużył się pojęciem fantasmagorii, aby podkreślić, jak miejsca te tworzyły iluzoryczny obraz rzeczywistości. Mnogość wyeksponowanych dóbr w witrynach sklepowych i na wystawach muzealnych stawała się dla zwiedzających zarówno źródłem przyjemności, jak i sposobem na rozproszenie ich uwagi. Nagromadzone przedmioty nigdy wcześniej nie były dostępne w takiej ilości dla oka, które nie pytało ani o ich wartość użytkową, ani o ich wartość wymienną. Pozorna dostępność dóbr materialnych była złudnym dowodem potwierdzającym postęp, nadzieją na zmianę społeczną.
W ósmym numerze „Elementów” interesuje nas to, co znajduje się obok dominującego kanonu, niedostrzegane wcześniej konteksty, pomijane wątki w projektowaniu – historie poza kadrem powszechnych narracji, które pozwalają nam dziś lepiej zrozumieć źródła fantasmagorycznych obrazów.
Agata Szydłowska – absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim, Szkoły Nauk Społecznych przy Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, ma doktorat z etnologii. Pracuje w Katedrze Teorii Designu na Wydziale Wzornictwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie prowadzi zajęcia między innymi z historii wzornictwa. Autorka tekstu „Ludowe przedmioty, ludowe praktyki – poszerzanie pola w historii dizajnu” w 8 numerze „Elementów”.
Dorota Jędruch – doktorka nauk humanistycznych, pracuje w Zakładzie Historii Sztuki Nowoczesnej Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jest współzałożycielką Fundacji Instytut Architektury. Współpracuje z kwartalnikiem „Autoportret”. W latach 2010–2018 była związana z Działem Edukacji Muzeum Narodowego w Krakowie. Współautorka tekstu „TRANS-SFER. Narodowe, nie ludowe” w 8 numerze „Elementów”.
Katarzyna Maniak – doktorka, antropolożka, asystentka w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Bada formy instytucjonalizacji kultury, teorie i praktyki eksponowania oraz społeczne oddziaływanie dziedzictwa. Obecnie współrealizuje projekt dotyczący postkonfliktowego dziedzictwa na Ziemiach Północnych i Zachodnich, przyłączonych do Polski po drugiej wojnie światowej. Współautorka tekstu „TRANS-SFER. Narodowe, nie ludowe” w 8 numerze „Elementów”.
Szymon Zakrzewski – projektant, kurator, wykładowca w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i w Uniwersytecie Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. W swoich dotychczasowych pracach podejmował kwestie związane z edukacją i nierównościami społeczno-ekonomicznymi. Obecnie zajmuje się tworzeniem fikcji projektowych. Autor tekstu „Fantasmagorie designu. O kapitalistycznych uwikłaniach i relacjach projektowania z niewolnictwem w XVIII wieku” oraz redaktor prowadzący 8. numeru „Elementów”.
Wstęp wolny
Czasopismo jest dostępne online: www.elementymag.art
Spotkanie będzie nagrywane.
W grafice wykorzystano fragment rysunku Katarzyny Wójcickiej „Fantasmagorie”, cienkopis na papierze, 20×15, 2025